MRNA sanjymy näme?
MRNA sanjymy witroda degişli üýtgeşmelerden soň belok antigenlerini aňlatmak we öndürmek üçin RNK-ny bedeniň öýjüklerine geçirýär we şeýlelik bilen bedeniň antigenine garşy immunitetini döredip, bedeniň immunitetini giňeldýär.[1,3].
1-nji surat: mRNA sanjymynyň göni sanjymynyň täsiriniň shemasy [2]
MRNA sanjymlarynyň klassifikasiýasy
mRNA sanjymlary iki görnüşe bölünýär:göçürmemRNA weöz-özüni güýçlendirmekmRNA: öz-özüni güýçlendirýän mRNA diňe bir maksatly antigeni kodlamak bilen çäklenmän, öýjükli RNK güýçlendirmek we belok aňlatma mehanizmini döredýän köpeltmegi hem kodlaýar.Gaýtalamaýan mRNA sanjymlary diňe maksatly antigenleri kodlaýar we 5'we 3'Translan sebitleri (UTR) öz içine alýar.Olar uýgunlaşma we dogabitdi immunitetiň hemme taraplaýyn höweslendirilmegini üpjün edýär, ýagny situ antigen aňlatmasynda we howp signalynyň ýaýramagynda we aşakdaky amaly aýratynlyklary bar[2,3]
Ad Uýgunlaşma we dogabitdi immunitetiň hemmetaraplaýyn gyjyndyrylmagyny üpjün edip biler, ýagny situ antigen aňlatmasynda we howp signalynyň ýaýramagynda
Hum gülkünç we öýjükli effektleri we immun ýadyny goşmak bilen "deňagramly" immun täsirini döredip biler
Vacc Waksina düzmegiň çylşyrymlylygyny ýokarlandyrman, dürli antigenleri birleşdirip biler
Immun Immun potensialyny yzygiderli gowulandyrmak, gaýta sanjym etmek arkaly gazanylyp bilner, we göterijä immunitet ýok
Stable atylylyk durnukly mRNA sanjymlary sanjymlary daşamagy we saklamagy aňsatlaşdyryp biler
2-nji surat: mRNA sanjymynyň shemasy we antigen aňlatma mehanizmi [4]
MRNA sanjymlarynyň aýratynlyklary
Adaty sanjymlar bilen deňeşdirilende, mRNA sanjymlary ýönekeý önümçilik proseslerine, çalt ösüş tizligine, öýjük medeniýetine zerurlyk we arzan çykdajylara eýe.DNK sanjymlary bilen deňeşdirilende, mRNA sanjymlary ýadro girmeli däl we kabul ediji genom bilen integrasiýa howpy ýok.Halfarym ömri üýtgetmek arkaly sazlap bolýar.
1-nji tablisa: mRNA sanjymlarynyň artykmaçlyklary we kemçilikleri
|
| Üstünlik | .Etmezçilik |
| mRNA sanjymy | Çalt gözleg we ösüş, sanjym öndürmek diňe 40 gün dowam edýär | Gereksiz immun jogap beriň
|
| fiziologiki şertlerde mRNA durnuksyzlygy, peselmegi aňsat | Mümkin bolan bejeriş mutasiýalarynyň öňüni almak üçin genlere goşulmaz
| |
| Nuclearadro lokalizasiýa signalynyň, transkripsiýanyň zerurlygy ýok | Howpsuzlyk ýadrosynyň netijeliligi barlanylmaly
|
3-nji surat: mRNA sanjym önümçiliginiň we taýýarlanyşynyň akym diagrammasy [4]
Foregene Wirus RNK izolýasiýa toplumy
RT-qPCR aňsat (bir ädim)
MRNA sanjymlaryny taýýarlamak üçin kämilleşdirilen strategiýalar
MRNA-nyň özi durnuksyzlygy, dokumalardaky nukleazalaryň aňsat zaýalanmagy, öýjükleriň giriş netijeliligi we terjime işiniň pesligi sebäpli bu kemçilikler mRNA sanjymlarynyň ulanylmagyny çäklendirýär.Terjimäniň netijeliligi hem örän möhüm rol oýnaýar.Eltip berýän ulaglary wirus wektorlaryna we wirus däl wektorlara (liposoma, liposoma däl, wirus, nanopartikul we ş.m.) bölmek mümkin.Şonuň üçin degişli gowulandyryş çäreleri zerurdyr.Aşakda mRNA taýýarlamak üçin farmakologiki kämilleşdiriş strategiýasy bar[2]
1 MRNA-ny durnuklaşdyrmak we eukariotik terjime başlangyç faktory 4E (EIF4E) bilen baglanyşyk arkaly belok terjimesini ýokarlandyrmak üçin gapak analoglaryny sintez ediň ýa-da gaplaýjy fermentleri ulanyň.
2 mRNA-ny durnuklaşdyrmak we belok terjimesini ýokarlandyrmak üçin 5′-terjime edilmedik sebitde (UTR) we 3′-UTR elementlerini sazlaň
3 Poly (A) guýrugyny goşmak mRNA-ny durnuklaşdyryp, beloklaryň terjimesini artdyryp biler
4 Dogabitdi immun işjeňleşmesini azaltmak we terjimesini ýokarlandyrmak üçin üýtgedilen nukleozidler
5 RNase III we çalt belokly suwuk hromatografiýa (FPLC) arassalanmagy bilen bejermek immun işjeňleşmesini azaldyp, terjimesini artdyryp biler
6 Terjimäni köpeltmek üçin yzygiderliligi ýa-da kodlary optimizirläň
7 Terjime we immunogenligi üýtgetmek üçin terjime başlangyç faktorlaryny we beýleki usullary bilelikde bermek
4-nji surat: In vitro transkripsiýa (IVT) mRNA öndürmek we ýygnamak prosesi [5]
Plazmid DNK-ny uly göwrümli taýýarlamak
Plazmid DNK-ny arassalamak, esasan, RNK, açyk tegelek DNK endotoksin, kabul ediji belok we nuklein kislotasy ýaly hapalary aýyrýar we adatça rekombinant plazmidi E. coli görnüşine öwürýär.E. coli ýokary dykyzlykly fermentasiýa, soň gaty suwuk bölünişik we E. coli kolleksiýasyny başdan geçirýär.Soňra E. coli aşgazan lizisine, merkezden gaçyryş gaty suwuk bölünişige we lizden soň mikrofiltrasiýa aýdyňlaşdyrylmagyna, aýdyňlaşdyrylandan soň ultrafiltrasiýa we konsentrasiýa, soňra bolsa hromatografiki arassalama sezewar edilýär.
Plazmid DNK-ny arassalamak:
“Foregene General Plazmid Mini Kit”
【1】 苗 鹤 凡, 郭勇, 江 新 香.mRNA疫苗 研究 进展 及 挑战[J].免疫 学 杂志, 2016 (05): 446-449.
【2】Pardi N, Hogan MJ, Porter FW we ş.m.mRNA sanjymlary - waksinologiýada täze döwür [J].Tebigat neşe serişdeleriniň tapylmagy, 2018.
【3】Kramps T., Elbers K. (2017) RNK sanjymlary bilen tanyşlyk.In: Kramps T., Elbers K. (red.) RNK sanjymlary.Molekulýar biologiýadaky usullar, tom 1499. Humana metbugaty, Nýu-Yorkork, NY.
【4】Maruggi G, Çang C, Li J we ş.m.mRNA ýokanç kesellere gözegçilik etmek üçin sanjymyň ösüşi üçin üýtgeýän tehnologiýa hökmünde [J].Molekulýar terapiýa, 2019.
【5】Serjio Linares-Fernandes, Selin Lakroix ,, mRNA sanjymyny täze / uýgunlaşdyrylan immun täsirine deňleşdirmek, molekulýar lukmançylygyň tendensiýalary, 26-njy tom, 3,2020-nji sany, 311-323-nji sahypa.
Iş wagty: Awgust-05-2021
