Giňişleýin habarlara görä, şu wagta çenli maýmyn ýokançlygy Afrikanyň daşyndaky jemi 15 ýurda ýaýrady we daşarky dünýäde hüşgärlik we alada döretdi.Maýmynlar wirusy üýtgäp bilermi?Uly wirus bolarmy?Garynja sanjymy maýmyn ýokançlygyna garşy henizem täsir edýärmi?
1. Maýmynlar näme?
Maýmynlar, 1958-nji ýylda esasan merkezi we günbatar Afrikanyň ýagyş tokaý ýurtlarynda laboratoriýa haýwan maýmynlarynda ýüze çykarylan wirusly zoonotik keseldir.
Iki sany maýmyn wirusy, Günbatar Afrika we Kongo basseýni (Merkezi Afrika) klassy bar.Maýmyn ýokançlygynyň ilkinji adam keseli 1970-nji ýylda Kongoda (DRC) tapyldy.
FOTO: ABŞ-nyň Kesellere gözegçilik we öňüni alyş merkezleriniň (CDC) 2003-nji ýyldaky elektron mikroskop şekili maýmyn wirus bölejigini görkezýär.
2. Maýmynlar nädip ýokaşýar?
Maýmynlaryň üsti bilen ýaýrap bolýarjynsy işjeňlik, beden suwuklyklary, deri aragatnaşygy, dem alyş damjalary, ýa-dawirus bilen hapalanan zatlar bilen aragatnaşyk düşek we geýim ýaly.
Maýmynlar hem geçip bilerýokaşan haýwanlar bilen aragatnaşyk maýmynlar, syçanlar we garaguşlar ýaly.
3. Maýmyn keseliniň alamatlary nämeler?
Maýmynlar, iriň bilen doldurylýan tekiz we gyzyl nokat ýaly başlaýan dökün öndürýär.Ectedokanç adamlarda gyzzyrma we beden agyrylary hem bolýar.
Alamatlar adatça ýokaşandan 6-13 gün soň ýüze çykýar, ýöne üç hepde dowam edip biler.BSGG-nyň maglumatlaryna görä, bu kesel iki-dört hepde dowam edip biler, adatça çagalarda agyr ýagdaýlar bolýar.
4. Maýmynlaryň ölüm derejesi nämeden ybarat?
Adamyň maýmyn wirusy bilen ýokaşmagynyň patogenligi, şuňa meňzeş wirus, variola wirusyndan az bolsa-da, ölüme eltip biler,ölüm derejesi 1% -10% bilen.Häzirlikçe bu keseli bejermekde täsirli bejergi ýok.
FOTO: BSGG-nyň baş müdiri Tedros Adhanom Gebreyesus.Hytaý habar gullugynyň habarçysy Peng Dawei
5. Bu ýyl näçe ýagdaý bar?
BSGG-nyň baş müdiri Tedros Adhanom Gebreyesus 22-nji maýmynyň Afrikanyň daşyndaky 15 ýurda ýaýrandygyny aýtdy.Europeewropada, ABŞ-da, Kanadada, Awstraliýada we Ysraýylda 80-den gowrak ýagdaý tassyklandy.
ABŞ-nyň Kesellere gözegçilik we öňüni alyş merkezleri (CDC) 23-nji maýmynda güman edilýän dört hadysanyň derňelýändigini, bularyň hemmesiniň erkek we syýahat bilen baglanyşyklydygyny aýtdy.Europeewropada Angliýanyň Saglyk we Howpsuzlyk Guramasy şol gün Angliýada maýmynlaryň 36 sany täze ýagdaýynyň bardygyny, ilkinji maýmyn keseliniň Şotlandiýada tapylandygyny we ýurtdaky ýagdaýlaryň umumy sanynyň 57-e ýetendigini habar berdi.
6. Maýmynlaryň uly göwrümli ýaýramagy bolarmy?
Nýu-Yorkork Taýms, adaty ýagdaýlarda maýmynlaryň uly göwrümli wiruslara sebäp bolmaýandygyna ynanýar.Amerikanyň Birleşen Ştatlarynda iň erbet wirus 2003-nji ýylda bolup geçdi, onlarça kesel ýokaşan ýyrtyjy itlere we beýleki öý haýwanlaryna täsir etmek bilen baglanyşyklydy.
Bu ýyl wakalaryň köpüsi ýigitlerde ýüze çykdy.BSGG-nyň ýokanç keseller boýunça hünärmeni Heiman, dürli ýurtlarda häzirki maýmyn epidemiýasynyň "tötänleýin hadysa" bolandygyny we bu gezek ýaýramagyň esasy ýolunyň Ispaniýada we Belgiýada geçirilen iki oturylyşykda howpsuz däl jyns bilen baglanyşykly bolup biljekdigini aýtdy.
7. Maýmynlar mutasiýa edýärmi?
"Roýter" habar gullugy 23-nji martda BSGG-nyň "kiçijik sekretariatynyň" başlygy Lewisiň sözlerine salgylandymaýmyn wirusynyň mutasiýa edilendigine hiç hili subutnama ýokwe wirusyň mutasiýa mümkinçiliginiň pesdigini görkezdi.
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasynyň epidemiology Wan Kerhow, Europeewropada we Demirgazyk Amerikada soňky güman edilýän we tassyklanan wakalaryň çynlakaý däldigini, häzirki ýagdaýa gözegçilik edip boljakdygyny aýtdy.
FOTO: ABŞ-nyň Kesellere gözegçilik we öňüni alyş merkezleri tarapyndan berlen elektron mikroskop şekilleri, maýmyn wirusyny (çepde) we ýetişmedik wiruslary (sagda) görkezýär.
8. Garynja sanjymy maýmyn ýokançlygynyň öňüni alyp bilermi?
BBC habar gullugynyň habaryna görä, çüýşe sanjymynyň maýmyn keseliniň öňüni almakda 85% täsir edýändigi we henizem ulanylýar.
Awstraliýadaky Täze Günorta Uels uniwersitetiniň ýokanç keseller boýunça alymy Rena Makintaýr hem gözlegleriň, maýmyn epidemiýasynyň sebäbi bolup biläýjek çüýşe sanjymynyň uly göwrümli togtadylmagynyň 40-50 ýyl bolandygy sebäpli gözlegleriň görkezilendigini aýtdy.güýçlenmeginiň sebäbi.Ol häkimiýetlere maýmyn keseli bilen baglanyşykly gatnaşyklary kesgitlemegi we maýmynlara garşy sanjym etmegi maslahat berdi.
9. Näçe ýurt muňa jogap berýär?
CDC-iň resmi wekili Makkueston 23-nji aprelde agentligiň bir topar çüýşe sanjymyny hödürleýändigini we maýmyn keselleri, lukmançylyk işgärleri we agyr keselleri döredip biljek töwekgelçilikli toparlar bilen ýakyn aragatnaşykda boljakdygyny aýtdy.Angliýanyň Saglyk Howpsuzlyk Guramasy ýokary töwekgelçilikli toparlara çüýşe sanjymyny hem maslahat berýär.
Portugaliýadaky Baş Saglyk Müdirliginiň müdiri Freitas ýokaşan adamlara we ýakyn aragatnaşyklara izolýasiýa edilmelidigini we egin-eşik we zatlary beýlekiler bilen paýlaşmazlygy maslahat berdi.Belgiýa maýmyn ýokançlygy sebäpli 21 günlük karantini tabşyrdy.
Germaniýanyň kesellere gözegçilik gullugy bolan Robert Koç instituty epidemiýanyň öňüni alyş maslahatlary, şol sanda tassyklanan hadysalary we ýakyn aragatnaşyklary izolirlemegiň maslahat berilýändigi ýa-da çüýşe garşy sanjym edilmegi maslahat berilýär.
10. Howpsuzlyk çäreleri nähili görmeli?
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy, endemiki ýerlere syýahat eden ýa-da gaýdyp gelen islendik keseliň saglyk hünärmenlerine habar berilmegini maslahat berýär.
Bütindünýä saglygy goraýyş guramasy, şeýle hem el arassaçylygyny sabyn we suw ýa-da alkogol esasly sanitizator bilen ykrar etmegiň möhümdigini nygtaýar.
11. Nädip tapmaly?
Maýmyn, esasan, dem alyş damjalary we mukam membranasynyň aragatnaşygy sebäpli ýüze çykýar, şonuň üçin ony tapmagyň iň gowy usuly PCR nuklein kislotasynyň synagydyrCOVID-19.Maýmyn wirusynyň nuklein kislotasyny kesgitlemek toplumyny ulanyň (PCR-floresan gözleg usuly).
Maýmyn wirusy adamda we haýwanlarda maýmyn keselini döredýän wirusdyr.
Maýmynlar wirusy, beýleki wiruslary öz içine alýan Poxviridae maşgalasynyň jynsy bolan prawoslaw wirusydyr
süýdemdirijileri nyşana alýan görnüşler.Wirus esasan merkezi we tropiki tropiki tokaý sebitlerinde bolýar
Günbatar Afrika.Infectionokançlygyň esasy ýoly ýokaşan haýwanlar bilen aragatnaşyk ýa-da
beden suwuklyklary. Gen bölünmedik we çyzykly bir molekulany öz içine alýar
iki hatar DNK, uzynlygy 185000 nukleotid.
Bazardaky PCR-floresan gözleg usulynyň ýüze çykaryş ädimi, adatça maýmyn wirusynyň DNK-ny çykarmak we arassalamak, soňra bolsa PCR reaksiýasyny amala aşyrmakdyr.“Foregene” -niň öňdebaryjy göni PCR tehnologiýasy ulanylsa, maýmyn DNK-ny çykarmagyň ýadaw ädimleri aýrylyp, maýmyn wirusynyň DNK-syny nusga çykaryjy agent gönüden-göni goýberip biler we PCR reaksiýasy gönüden-göni amala aşyrylyp bilner.Amatly we çalt!
Degişli önümler:
IVD Çig mal ：
Iş wagty: 27-2022-nji maý
